Genel olarak dinî hükümlerin temel gayeleri ve amaçları anlamında kullanılan makâsıd, fıkıh başta olmak üzere birçok İslâmî ilimde tartışılan meselelerden biri olmuştur. Makâsıd, ilahî iradenin bir sonucu olarak İslâm’a nispet edilince anlaşılabilir dünyevî ve uhrevî bütün maslahatların yanısıra hikmetleri ve gâî hedefleri de içerecek bir anlam genişliğine sahiptir. Özellikle fıkıh literatüründe makâsıd, “şer‘î hükümlerin ana gayeleri” bağlamında tartışılmış; kıyâs meselelerinin yanı sıra maslahat, istidlâl, istislâh ve istihsan gibi ictihâdî yöntemlerin incelendiği başlıklarda ele alınmıştır. Makâsıd meseleleri zamanla fıkıh ilminin bir alt disiplini olarak müstakil bir literatüre kavuşmuştur. Fıkıh ilminde şer‘î hükme ulaşmanın bir yöntemi olarak tasavvur edilen makâsıd, Allah’ın fiillerinin belli bir gayeye dayandırılması anlamında hikmet, menât, salah-aslâh, hüsün-kubuh, ta‘lil, ‘illiyet, gâiyyet ve inâyet terimleri çerçevesinde kelâm, tasavvuf ve felsefe başta olmak üzere birçok ilmi disiplinin metodolojik ve usûlî zemininde tartışılmıştır.

İslâm âlimleri makâsıdı naslardan hareketle “kozmolojik hakikatlerin anlaşılması” ve “insanın ahlâkî duruşunu belirleyen gaye” olması bakımından da değerlendirmişlerdir. Meselâ “ilâhî emirlerin gâî ciheti”, kelâm ilminin önemli bir meselesi haline gelmiştir. Buna matufen kelam eserlerinde mevcut olan vücûbü’l-aslah, hüsün-kubuh ve illet-ta‘lîl gibi temel kelamî meselelerde de makâsıd konusu dikkate alınmış ve incelenmiştir.

İslâm düşünce tarihinde makâsıd "fıtrat” konusuyla ilişkili ontolojik bir mesele olarak da kabul görmüş; şer’î ahkâmın gayesi ile varlığın gayesi bir bütünlük içerisinde incelenmiştir.

İslâm dünyasının çağdaş meselelerinin çözümünde de gündeme gelen makâsıd, pek çok düşünür tarafından yeniden ele alınmış ve makâsıdın farklı cihetlerine işaret edilmiştir.

Makâsıd geçmişte olduğu gibi günümüzde de İslâm düşüncesinin önemli bir meselesi olma özelliğini sürdürmektedir. Yapılan güncel tartışmalar dikkate alındığında pek çok meselenin ortak noktasını belirleyen bir teori olarak ele alınabilecek olan makâsıdın bağımsız bir ilim olarak inşa etmemin imkanı da ortaya çıkmıştır.

Taşıdığı bu özelliklere ve İslâm düşüncesi açısından önemine binaen bizler makâsıdın ilmi bir şölen çerçevesinde bütün boyutlarıyla tartışılmasının gerekli olduğuna ve ilahiyat bilimleri sahasına değerli katkılar sunacağına inanıyoruz. Bu gayeyle düzenlemeyi planladığımız “İlahiyat Bilimlerinde Makâsıd Sempozyumu”na siz değerli ilim insanlarının katılımından onur duyacağımızı belirtmek isteriz.

Konu Başlıkları

Makâsıdın Tarihsel Kökeni ve Gelişimi

• İlahiyat Bilimlerinde Makâsıdla İlgili İlk Tartışmalar
• İlahiyat Bilimlerinde Makâsıd Tartışmalarının Kökenleri
• İlahiyat Bilimlerinde Makâsıda İlişkin İlk Örnekler (Mesele, Yöntem ve Literatür)
• Makâsıdın Oluşumu ve Gelişimi (Mesele, Yöntem ve Literatür)
• Müstakil Bir Disiplin Olarak Makâsıd (Mesele, Yöntem ve Literatür)

İlahiyat Bilimlerinde Mak’asıd

• Temel İslam Bilimlerinde Makâsıd
• Felsefe ve Din Bilimlerinde Makâsıd
• İslâm Tarihi ve Sanatlarında Makâsıd

Modern Dönem Makâsıd Tartışmaları

• Makâsıdî Düşünce Arayışları
• Tecdit ve Islah Denemeleri Bağlamında Makâsıd
• Modern İslami Akımlar, Düşünceler, Mezhepler ve Makâsıd
• Literalizim ve Aşırı Yorum Bağlamında Makasıd
• Metodoloji Tartışmalarının Arka Planı Bağlamında Makâsıd
• Kriz Dönemlerinde Bir Çıkış Yolu Olarak Makâsıd
• Makâsıd, Tarihselcilik ve Hermonotik
• Dinî Reform Bağlamında Makâsıd
• Modern Sorunların ve Güncel Mesellerin Çözümü Bağlamında Makasıd
• Nassların Modern Yorumları Bağlamında Makâsıd
• İnsanlığın Temel Soruları ve Sorunlarının Çözümü Bağlamında Makâsıd
• Modern Dünyaya İslâmî Bir Perspetif Sunma Bağlamınd Makâsıd

 

Notlar

• Sempozyum Hibrid bir şekilde (yüz yüze ve online) gerçekleştirilecektir.
• Metinler uluslararası kitap bölümü yazım kurallarına uygun olarak hazırlanacaktır.
• Sempozyuma gönderilecek tebliğlerin dipnot ve kaynakça kısmında İSNAD atıf sistemine uygun dipnot kuralları esas alınacaktır. Metin içi atıf sistemi kullanılmayacaktır.
• Sempozyumumuz Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Zeve Kampüsü'nde yüzyüze ve aynı zamanda online olarak gerçekleştirilecektir. Katılımcılarımızın uluslararası ve şehirler arası ulaşım masrafları kendilerince karşılanacaktır. Şehir için ulaşım, konaklama ve yemek ücretleri tarafımızca karşılanacaktır.